Niejednokrotnie słyszymy lub czytamy różne informacje na temat fizykochemicznych wartościach wody, prawidłowym transporcie i wpuszczaniu ryb do zbiornika. Ciągle jednak popełniamy błędy przy tych czynnościach. Wiele osób twierdzi, że wcześniej nie widząc żadnych zmian, czy dziwnego zachowania, wskazującego na stan chorobowy, zakupiło chore rybki w sklepach. Według Jerzego Antychowicza większość chorób w akwarystyce jest skutkiem złego stanu wody, nieodpowiednimi parametrami oraz zaniedbaniami ze strony akwarysty. Ktoś powie: „przecież mam czystą wodę, robię podmiany więc problem nie leży po mojej stronie…” – nic bardziej mylnego. Bez odpowiednich testów nie potrafimy odróżnić wody morskiej, kranowej czy destylowanej. Nie potrafimy określić twardości czy kwasowości. Woda w akwarium nie jest sterylna i zawiera bardzo dużo przeróżnych bakterii. Objawy chorobowe bardzo często występują u ryb nowo wpuszczonych do akwarium, co mogłoby oznaczać, że wraz z nowo nabytymi rybkami pojawiły się drobnoustroje chorobotwórcze. Postarajmy się wyobrazić jak silnemu stresowi ulegają podczas łapania, transportu, wpuszczania i spotkania z nową obsadą akwarium nowo wpuszczone ryby, na skutek ogromnego stresu, spada odporność i nie potrafią obronić się przed drobnoustrojami obecnymi już w akwarium. Aby pozbawić ryby patogennych czynników należy sprostać kilku wymaganiom. Wymagania, przynajmniej te najbardziej podstawowe, przedstawię poniżej w punktach:
1. Zapewnić prawidłowe warunki fizykochemiczne, dopasowane do biotopu, jaki zamieszkują nasze rybki.
2. Utrzymać niskie zagęszczenie zbiornika – najprostszą i dość popularną metodą jest dopasowanie rozmiaru dorosłej ryby do litrażu i tak np:
Przy zachowaniu odrobiny zdrowego rozsądku metoda jest dość skuteczna.
3. Wydajna filtracja biologiczna i natlenianie wody. Należy pamiętać, że wraz ze wzrostem temperatury spada ilość tlenu w wodzie:
4. Utrzymać zerowe stężenie amoniaku, azotynów oraz niskie wartości azotanów.
Różne substancje produkowane przez rośliny i zwierzęta mogą wchodzić w reakcje z innymi substancjami rozpuszczonymi w wodzie albo zostać rozłożone na prostsze składniki. Związki azotowe powstają w organizmach zwierzęcych jako produkty trawienia i przemiany białek, natomiast sole amonowe zostają wydalone jak produkty przemiany materii:
Związki amonowe → sole amonowe → azotyny → azotany
Białko → peptydy → aminokwasy → związki amonowe → azotyny → azotany
Sole amonowe w naturalnych warunkach są doskonałym nawozem dla roślin. Nie zużyte, bakterie utleniają do azotynów a potem do azotanów – proces ten nosi nazwę nitryfikacji. Są dwie grupy bakterii nitryfikacyjnych – jedne utleniają sole amonowe do azotanów, a drugie azotyny do azotanów. Bakterie nitryfikacyjne potrzebują do życia kilku warunków:
- wystarczającej ilości tlenu
- odczyn wody obojętny lub lekko alkaiczny
- co2
Do podwojenia swojej objętości potrzebują około 10- 20 godzin.
Związki amonowe nie są toksyczne ale w wodzie zasadowej lub z wysokim Ph mogą bardzo łatwo przerodzić się w silnie trujący amoniak:
Azotyny w stężeniu 2,0 ml są dla ryb śmiertelne, natomiast stężenie azotanów, nawet powyżej 100 mg/l, są dobrze tolerowane.
5. Odpowiedni transport i wpuszczanie ryb:
A. Zbadać wartość ph w worku – jest to bardzo ważne ponieważ jeśli woda w akwarium będzie miała odczyn zasadowy, a woda w worku odczyn kwaśny i w sytuacji gdy dolewamy zasadową wodę do tej o odczynie kwaśnym spowodujemy przekształcenie jonów amonowych w toksyczny amoniak co może być przyczyną śnięcia ryb.
B. Gdy podróż była krótka ryby umieszczamy w małym akwarium lub wiadrze i w małych ilościach dolewamy wodę z akwarium docelowego. Zabieg ten trwa około 30 – 40 minut, wyrównuje się w ten sposób temperatura, wartości ph oraz twardość. Nie posiadając wiadra ani małego akwarium rybki możemy pozostawić w woreczku na powierzchni, gasząc jednocześnie światło, następnie małymi ilościami dolewamy wody wyrównując wartości wody.
C. Po długiej i wyczerpującej podróży nie należy zwlekać z wpuszczeniem rybek do zbiornika gdyż brak tlenu lub nagromadzenia produktów przemiany materii może być gorsze w skutkach niż nagła zmiana warunków fizykochemicznych.
D. Nigdy nie należy wlewać wody z woreczka do akwarium ponieważ zawiera dużo związków azotowych.
E. W wyniku stresu transportowego lub zmian warunków środowiskowych dochodzi do obniżenia odporności a co za tym idzie ryby są narażone na tzw. choroby transportowe takie jak: ospa, martwica płetw, fleksibakterioza czy pleśniawka. Podczas transportu mogą ulec również wychłodzeniu, przegrzaniu czy różnego rodzaju otarciom lub innym uszkodzeniom.
F. Dla bezpieczeństwa należy stosować kwarantannę i tak dla ryb kupionych w sklepie powinno się trzymać od miesiąca do dwóch natomiast ryby pochodzące z odłowu około 3 miesięcy* (*wg Stephan Dreyer i Rainer Keppler).
G. Po wpuszczeniu nowo nabytej rybki karmieni powinno odbyć się dnia następnego.
6. Cotygodniowe podmiany wody na świeżą w ilości 20-40%, w celu eliminacji azotanów i innych związków szkodliwych dla zdrowia ryb.
7. Podawać rybkom odpowiednio skomponowaną dietę dostosowaną do preferencji pokarmowych danego gatunku.
8. Nieuzasadnione lub nieumiejętne podawanie leków osłabia leczony organizm i czyni go mniej odpornym na czynniki chorobotwórcze.
Wiem jak ciężko doczekać się aż rybka, w końcu, trafi do zbiornika, jednak jeśli górę weźmie nierozwaga lub brak odpowiedniej wiedzy możemy poważnie zaszkodzić naszym podopiecznym. Są rybki, które potrafią wybaczać niektóre błędy, szczególnie początkujących akwarystów, ale występują gatunki które są delikatne i wymagają dużego doświadczenia. Oceńmy zatem własne doświadczenie i dobierzmy odpowiedni gatunek, zapewnijmy im jak najlepsze warunki bytowe, a będziemy cieszyć się przepięknie utrzymanym akwarium i rybkami w świetnej kondycji.
Bibliografia:
Jerzy Antychowicz „Choroby ryb akwariowych”
Radosław Bednarczuk „Choroby słodkowodnych ryb akwariowych”
Stephan Dreyer, Rainer Keppler „Akwarium słodkowodne”
Claus Schaefer, Andreas Raschke “Zakładamy akwarium”
Jakub Barbasz “Chemia wody” cz. 3 Magazyn Akwarium 2004r
Stefan Kornobis „Chemia wody w akwarium słodkowodnym” cz. 1,2,3 Magazyn Akwarium
Dla Podkarpackie Forum Akwarystyczne Tomasz
Wersja w formacie doc. http://podforak.rzeszow.pl/upload/zdrowy_start.doc